ΤΟ ΔΙΑΤΡΗΤΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΤΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ

    Το θεσμικό πλαίσιο ελέγχου των οικονομικών των κομμάτων περιγράφεται αφενός από το άρ. 29 του ισχύοντος Συντάγματος και αφετέρου από τον ν.3023\2002 περί χρηματοδότησης των πολιτικών κομμάτων κλπ., όπως ισχύει κατόπιν μικρών τροποποιήσεων.

    Το Σύνταγμα στο άρ. 29 παρ.2 εδ.β΄ προβλέπει την θέσπιση νόμου ο οποίος θα ορίζει "τις εγγυήσεις διαφάνειας ως προς τις εκλογικές δαπάνες και γενικά την οικονομική διαχείριση των κομμάτων". Ωστόσο, παρά τις διακηρύξεις περί διαφάνειας, το Σύνταγμα και ο ν.3023\2002 εγκαθίδρυσαν ένα σύστημα ελέγχου το οποίο, τόσο από πλευράς εφαρμογής και ελέγχου, όσο και από πλευράς κυρώσεων είναι διάτρητο.

    Ο ν.3023\2002 προβλέπει κρατική χρηματοδότηση για τα κόμματα και τους συνασπισμούς κομμάτων που εκπροσωπούνται στην βουλή, ή την ευρωβουλή, ή κατήρτησαν πλήρεις συνδυασμούς τουλάχιστον στο 70% των εκλογικών περιφερειών και συγκέντρωσαν τουλάχιστον το 1,5% των εγκύρων ψηφοδελτίων (άρ.2). Επίσης, επιτρέπει την χρηματοδότηση κόμματος ή συνασπισμού από φυσικά πρόσωπα μέχρι του ποσού των 15.000 ευρώ κατ' έτος για κάθε ένα εξ αυτών, και απαγορεύει την χρηματοδότηση και κάθε είδους παροχές προς κόμματα και υποψηφίους βουλευτές η οποία προέρχεται από αλλοδαπούς, νομικά πρόσωπα, οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης και φυσικά πρόσωπα τα οποία έχουν την ιδιότητα του ιδιοκτήτη ή εκδότη εντύπου ή του ιδιοκτήτη ραδιοφωνικών ή τηλεοπτικών σταθμών (άρ.7-8). Ωστόσο, οι ποινικές  κυρώσεις για την παραβίαση αυτών των διατάξεων κάθε άλλο παρά αποτρεπτικές είναι, καθώς η ποινή για την παραβίαση της απαγόρευσης χρηματοδότησης είναι φυλάκιση έως δύο ετών και χρηματική ποινή 30.000 ευρώ, ενώ για την υπέρβαση του ανώτατου ποσού χρηματοδότησης, η ποινή για τον υπεύθυνο του κόμματος ορίζεται σε πρόστιμο 15.000 ευρώ (άρ.7-8). Εξάλλου, ανάλογης αποτελεσματικότητας είναι και οι διοκητικές κυρώσεις που απειλούνται για τα κόμματα, δεδομένου ότι σε περίπτωση απαγορευμένης χρηματοδότησης επιβάλλεται πρόστιμο μέχρι ποσοστού 50% της τελευταίας τακτικής κρατικής χρηματοδότησης, ενώ, σε περίπτωση υπέρβασης του ανωτάτου ορίου χρηματοδότησης, το απειλούμενο πρόστιμο ανέρχεται σε ποσοστό μέχρι 20% (άρ.24). Είναι λοιπόν πιθανό η παράνομη χρηματοδότηση των κομμάτων να είναι πολύ μεγαλύτερη από την χρηματική ποινή που πρόκειται να τους επιβληθεί! 

   Πέραν των ανωτέρω, η διάταξη περί ανώτατου ύψους χρηματοδότησης είναι πρακτικά ανεφάρμοστη αφού επιτρέπεται η χρήση ανώνυμου κουπονιού μέχρι του ποσού των 600 ευρώ και συνεπώς, εκείνος που θέλει να παραβιάσει τον νόμο μπορεί να αγοράσει ανωνύμως απεριόριστα μικρών ποσών! Εξάλλου, ελλιπέστατες είναι και οι απειλούμενες κυρώσεις για μη εμπρόθεσμη δημοσίευση του ισολογισμού των κομμάτων της βουλής, για αντικανονική τήρηση και ενημέρωση του βιβλίου εσόδων- εξόδων, ενώ δεν προβλέπονται καν κυρώσεις για την παραβίαση των διατάξεων περί γνωστοποίησης των τραπεζικών λογαριασμών του κόμματος, ή περί θεώρησης αποδείξεων, κουπονιών και βιβλίου εσόδων - εξόδων, ούτε για την μη γνωστοποίηση του υπεύθυνου οκονομικών του κόμματος.

   Σαν να μην έφθαναν όλα τα παραπάνω, το Σύνταγμα και ο ν.3023\2002 αναθέτουν τον έλεχγο των οικονομικών των κομμάτων σε επιτροπή, η οποία συγκροτείται κατά πλειοψηφία από εκπροσώπους των κομμάτων της βουλής. Συγκεκριμένα, το άρ. 21 ν.3023/2002 ορίζει ότι η επιτροπή αποτελείται από έναν βουλευτή - εκπρόσωπο κάθε κόμματος ή συνασπισμού της βουλής και έναν Συμβουλο του Συμβουλίου της Επικρατείας, έναν Αρεοπαγίτη και έναν Σύμβουλο του Ελεγκτικού Συνεδρίου και προεδρεύει αυτής ένανς αντιπρόεδρος της βουλής, του οποίου η ψήφος υπερισχύει σε περίπτωση ισοψηφίας. Υποτίθεται ότι η εν λόγω επιτροπή ενεργεί τον έλεγχο με την βοήθεια ορκωτών λογιστών και εφόσον διαπιστώσει παραβάσεις εκ μέρους κομμάτων αποστέλλει σχετική έκθεση στον πρόεδρο της βουλής προκειμένου εκείνος να επιβάλει κυρώσεις (άρ.23). Ωστόσο, όπως είναι γνωστό, μέχρι σήμερα  ουδέποτε επιβλήθηκε κάποια κύρωση και ουδένας έλεγχος διενεργήθηκε , παρά το γεγονός ότι τουλάχιστον μέσα από την κατάθεση Τσουκάτου υπήρξε ομολογία παράνομης χρηματοδότησης του ΠΑΣΟΚ από την ZIEMENS, ενώ μέσα από το ίδιο σκάνδαλο προέκυψαν μαρτυρίες και ομολογίες δωροδοκίας και του κόμματος της ΝΔ.

      Είναι φανερό ότι το ανωτέρω διάτρητο θεσμικό πλαίσιο ελέγχου των οικονομικών των κομμάτων επιβάλλεται να αντικατασταθεί από διατάξεις οι οποίες , θα κατοχυρώνουν την απόλυτη διαφάνεια και την έλλειψη κάθε απορρήτου στα οικονομικά των κομμάτων, θα προβλέπουν αυστηρές και αποτρεπτικές κυρώσεις για την περίπτωση παραβίασής τους και θα εγκαθιστούν ανεξάρτητους μηχανισμούς ελέγχου προερχόμενους αποκλειστικά από την δικαιοσύνη. Προς τον σκοπό αυτό είναι απαραίτητη και η θέσπιση νέας συνταγματικής διάταξης , βάσει της οποίας ο έλεγχος των οικονομικών των κομμάτων, των βουλευτών,αλλά και όλων όσοι διαχειρίζονται δημόσιο χρήμα να ανατεθεί, όχι σε μικτή επιτροπή όπως ορίζει σήμερα το άρ.29 Σ, αλλά αποκλειστικά στο ανώτατο δικαστήριο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, του οποίου οι δικαστές θα απαλλαγούν από οποιεσδήποτε άλλες αρμοδιότητες.